आफ्नो जरा बिर्सेर उड्न खोज्ने छोराको नेपाली कथा|Nepali Moral Story | Full Story
चितवनको व्यस्त सहरमा एउटा सानो तर रमणीय घर थियो, जहाँ हर्का राम शर्मा र उनकी पत्नी देवी कुमारी शर्मा बस्थे। यो जोडीले आफ्नो जीवनको अधिकांश समय गरिबी र संघर्षमा बिताएका थिए, तर उनीहरूको मनमा एउटै सपना थियो आफ्ना छोरा अरुण शर्मालाई राम्रो शिक्षा र उज्ज्वल भविष्य दिने। अरुण उनीहरूको एक्लो सन्तान थिए, र उनीहरूले आफ्नो छोराका लागि आफ्ना सबै सुख र सुविधाहरू त्यागेका थिए। हर्का रामले दिनरात खेतमा काम गर्थे, भने देवी कुमारीले घरको खर्च जोगाउन सानो सिलाइको काम गर्थिन्। उनीहरूको मेहनत र त्यागले अरुणलाई काठमाडौंको एक प्रतिष्ठित विश्वविद्यालयमा चार्टर्ड एकाउन्टेन्सी (सीए) पढ्ने अवसर दिलायो।
अरुण सानैदेखि महत्वाकांक्षी थिए। उनलाई आफ्नो परिवारको गरिबी र सादा जीवनशैलीप्रति कहिल्यै रुचि थिएन। गाउँका साथीहरूले उनलाई "हर्का रामको छोरो" भन्दा उनको मनमा लाज र सरमको भावना आउँथ्यो। उनी सोच्थे, "म यस्तो सानो ठाउँ र यस्ता साधारण मान्छेहरूको बीचमा बस्नको लागि जन्मिएको व्यक्ति होइन।उनको मनमा एउटा सोच आयो, "म जहिले ठूला कुरा गर्नेछु,र ठूलो मान्छे बन्नेछु।" उनको यो सोचले उनलाई पढाइमा अझ मेहनत गर्न प्रेरित गर्यो, र अन्ततः उनले सीए को परीक्षा उत्तीर्ण गरे। त्यसपछि उनले चितवन छोडेर काठमाडौंको एउटा ठूलो बैंकमा जागिर पाए। यो उनको जीवनको पहिलो ठूलो सफलता थियो, र उनले यो अवसरलाई आफ्नो पुरानो जीवन र आफ्नो बुबा-आमाबाट टाढा भाग्ने माध्यमको रूपमा प्रयोग गरे।
जागिर पाएको केही महिनापछि अरुणले आफ्ना बुवाआमासँग सम्पर्क टुटाए। उनले बिस्तारै फोन उठाउन छोडे, उनीहरूले पठाएका चिठीहरूको जवाफ पनि दिएनन्। हर्का राम र देवी कुमारीले छोराको यो व्यवहार देखेर निकै दुखी भए, तर उनीहरूले सोचे, "सायद ऊ आफ्नो करियरमा व्यस्त छ। हामीलाई सम्झने फुर्सद नै छैन होला।" उनीहरूले आफ्नो मन तेसरी बुझाए, र आशा गरे कि एक दिन अरुण फर्केर आउनेछ। तर अरुणको मनमा त्यस्तो कुनै भावना थिएन। उनले आफ्नो विगतलाई पूर्ण रूपमा मेटाउन चाहन्थे। उनको नयाँ जीवन काठमाडौंमा सुरु भयो, जहाँ उनले धनी र प्रभावशाली मानिसहरूसँग संगत गर्न थाले।
काठमाडौंमा अरुणको भेट एक धनी युवती, राधिका थापासँग भयो। राधिका एक व्यापारी परिवारकी छोरी थिइन्, जो सधैं विलासी जीवनशैलीमा रमाउँथिन्। उनलाई अरुणको महत्वाकांक्षा र बैंकको प्रतिष्ठित जागिरले प्रभावित गर्यो। अरुण पनि राधिकाको सुन्दरता र उनको धनसम्पत्तिबाट मोहित भएका थिए। केही समयको चिनजानपछि उनीहरू प्रेममा बाधिए, र अरुण राधिकासँगै उनको आलिशान अपार्टमेन्टमा बस्न थाले। राधिकाले अरुणलाई महँगा कपडा, घडी र गाडीहरू उपहार दिइन्, र अरुणले आफूलाई कहिल्यै नसोचेको उचाइमा पाए। उनले सोचे, "यो नै मेरो असली जिन्दगी हो। अब म फर्केर त्यो गरिबीको जीवनमा कहिल्यै जाँदिन।"
यता चितवनमा हर्का राम र देवी कुमारी आफ्नो साधारण जीवन बिताइरहेका थिए। उनीहरूले ४० वर्षअघि एउटा सानो जलविद्युत् कम्पनीमा थोरै पैसा लगानी गरेका थिए। त्यो समयमा यो लगानी उनीहरूको लागि ठूलो जोखिम थियो, तर उनीहरूले अरुणको भविष्यको लागि केही सम्पत्ति जोड्ने आशा राखेका थिए। त्यो कम्पनीले लामो समयसम्म खासै प्रगति गरेन, र उनीहरूले पनि त्यसलाई बिर्सिसकेका थिए। तर समयले अचानक परिबर्तनको पल्टा खायो। ४० वर्षपछि त्यो जलविद्युत् कम्पनीले ठूलो परियोजना सुरु गर्यो, र त्यसको सेयरको मूल्य आकाशियो। हर्का राम र देवी कुमारीको सानो लगानी रातारात करोडौंमा परिणत भयो। उनीहरू एकाएक करोडपति बने।
यो खबर चितवनभरि फैलियो। गाउँलेहरू उनीहरूलाई बधाई दिन आउन थाले। हर्का राम र देवी कुमारीलाई यो सबै सपना जस्तो लागिरहेको थियो। उनीहरूले आफ्नो जीवनको अधिकांश समय अभावमा बिताएका थिए, तर अब यो धनले उनीहरूलाई नयाँ जीवनको आशा दियो(पलायो)। तर उनीहरूको मनमा एउटा कुराले सधैं पिरोलिरह्यो—उनीहरूको छोरा अरुण। उनीहरूले सोचे, "अब त अरुण हामीलाई सम्झन्छ होला। ऊ फर्केर आउँछ होला।" तर अरुणको मनमा अझै पनि उही घमण्ड र लोभ थियो, जुन चाँडै नै उजागर हुने वाला थियो त्यो खबर पछि।
हर्का राम र देवी कुमारीको जीवनमा आएको यो अचानक परिवर्तनले चितवनमा हलचल मच्चायो। उनीहरूको पुरानो, जीर्ण घर अब गाउँको चर्चाको विषय बनिरहेको थियो। उनीहरूलाई हेर्न र उनीहरूको सफलताको कथा सुन्न मानिसहरु को लर्को लागिरहयो। बिस्तारै यो खबर काठमाडौंमा बसेका अरुण शर्मासम्म पनि पुग्यो। एक दिन उनले आफ्नो अफिसमा बसेर सामाजिक सञ्जाल स्क्रोल गरिरहँदा एउटा पोस्टमा आँखा पर्यो— "चितवनका हर्का राम शर्मा र उनकी पत्नी रातारात करोडपति!" त्यो समाचार पढ्दा अरुणको मनमा पहिला त आश्चर्य लाग्यो, अनि त्यसपछि लोभको आगो बल्न थाल्यो। उनले सोचे, "मेरा बुवाआमा, जसलाई मैले सधैं गरिब र हीन ठानें, आज करोडपति भएछन्? यो मेरो लागि सुनौलो मौका हो।"
अरुणले तुरुन्तै राधिकालाई यो कुरा सुनाए। "राधिका, मेरो परिवार अब धनी भएको छ। म चितवन गएर उनीहरूसँग भेट्नुपर्छ," उनले उत्साहित हुँदै भने। राधिकाले उनको कुरा सुनेर हल्का मुस्कुराइन् र भनिन्, "यो त राम्रो कुरा हो नि। तिमीले उनीहरूसँग सम्बन्ध सुधार्नुपर्छ। आखिर परिवार त परिवार नै हो।" तर राधिकाको मनमा पनि लोभको खेल चलिरहेको थियो। उनले अरुणलाई आफ्नो सफलताको कारणले मात्र माया गर्थिन्, र अब उनको परिवारको धनले यो सम्बन्धलाई अझ बलियो बनाउने उनको दिमाग सोच आउन थाल्यो।
अरुणले चितवन जाने योजना बनाए। उनले आफ्नो पुरानो घमण्ड र रिसलाई एकछिन थाती राखेर बुवाआमालाई फोन गरे। धेरै महिनापछि उनको आवाज सुनेर देवी कुमारीको आँखा रसाए। "अरुण,मेरो छोरा! तिमीले बल्ल हामीलाई सम्झियौ?" उनले भावुक हुँदै सोधिन्। अरुणले नक्कली प्रेम स्वरमा भने, “आमा, म निकै व्यस्त थिएँ। तर अब म फर्किंदैछु। तपाईंहरूलाई भेट्न मन लाग्यो।" हर्का रामले फोनमा केही बोलेनन्, तर उनको मनमा शंका पलायो। उनी छोराको स्वभाव राम्ररी चिन्थे।
केही दिनपछि अरुण चितवन आइपुग्यो। उसले महँगो सूट लगाएको थियो, हातमा ब्रान्डेड घडी र गाडीको चाबी झुन्ड्याएर बुवाआमाको घरमा प्रवेश गर्यो। घरको अवस्था देखेर ऊ छक्क पर्यो। पुरानो फुसको छानो र माटोको भित्ता अझै उस्तै थियो। "यो त ठीक छैन," उसले मनमनै सोच्यो। "उनीहरू करोडपति भएर पनि यस्तो सानो घरमा बस्छन्?" उसले आफ्नो भावना लुकाउँदै बुवाआमालाई अँगालो हालेर भन्यो, "बुवा, आमा, मलाई माफ गर्दिनुहोस। मैले तपाईंहरूलाई धेरै दुख दिएको छु। अब म फर्किएँ। हामी सँगै बसौं।"
आमा को मन न पर्यो, देवी कुमारीको मन पग्लियो। उनले छोराको कुरा सुनेर खुसीको आँसु झारिन्। तर हर्का राम चुपचाप बसेर अरुणको हरेक शब्द र हर्कतलाई नियालिरहेका थिए। उनले भने, "अरुण, हामीले तँलाई सधैं सम्झियौं। तर तैंले हामीलाई बिर्सियौ। अहिले हाम्रो पैसा देखेर फर्किएको होइनौ त?" यो प्रश्नले अरुणको अनुहार रातो भयो। उसले हाँस्दै भन्यो, "बुवा, तपाईंले कस्तो कुरा गर्नुभयो? म तपाईंहरू को मायाले फर्किएको हुँ।"
केही दिनसम्म अरुण चितवनमै बस्यो। उसले बुवाआमालाई खुसी पार्न हरसम्भव कोसिस गर्यो—मिठो खाना बनायो, पुराना कुराहरू सम्झियो, अनि उनीहरूलाई काठमाडौंमा नयाँ घर किन्ने प्रस्ताव पनि राख्यो। तर हर्का रामको मनमा शंका कायमै थियो। एक दिन उनले अरुणलाई सोधे, "तैंले हाम्रो सम्पत्तिको बारेमा कुरा किन उठाउँदैनस्? तँ यहाँ किन आएको हो, साँचो कुरा भन।" अरुणले हडबडाउँदै भन्यो, "बुवा, म केवल तपाईंहरूसँग समय बिताउन आएको हुँ। पैसाको कुरा मैले सोचेकै छैन।"
तर सत्य धेरै टाढा थिएन। एक साँझ अरुणले राधिकालाई फोनमा कुरा गरिरहेको बेला हर्का रामले सुने। "राधिका, म यहाँ सबै ठीक गरिरहेको छु। चाँडै नै यो सम्पत्तिको हिस्सा हाम्रो हातमा हुनेछ," अरुणले हाँस्दै भने। यो सुनेर हर्का रामको मन-मुटु टुक्रियो। उनले देवी कुमारीलाई सबै कुरा सुनाए। देवी कुमारी भावुक भइन्, तर उनले पनि अरुणको नियत बुझिन्। उनीहरूले छोरालाई माया गर्थे, तर उनीहरू अब उसको लोभको शिकार बन्ने पक्षमा भने थिएनन्।
हर्का रामले आफ्नो पुरानो साथी, एक वकिललाई भेटे। उनले ४० वर्षअघिको लगानीको कागजपत्रहरू देखाए र आफ्नो सम्पत्ति सुरक्षित गर्ने योजना बनाए। वकिलले सुझाव दिए, "तपाईंले आफ्नो सम्पत्तिको आधा हिस्सा दान गर्न सक्नुहुन्छ, र बाँकी हिस्सा तपाईंको नाममा ट्रस्ट बनाएर राख्न सक्नुहुन्छ। यसले अरुणलाई कानुनी रूपमा केही दाबी गर्नबाट रोक्छ।" हर्का राम र देवी कुमारीले यो योजना मन पराए। उनीहरूले आधा सम्पत्ति चितवनका गरिब विद्यार्थीहरूको शिक्षाको लागि दान गर्ने निर्णय गरे, र बाँकी पैसाले आफ्नो लागि एउटा सुन्दर घर बनाउने सोचे।
यता अरुण भने आफ्नो योजनामा मग्न थियो। उसले सोच्यो, "म बुवाआमालाई मनाएर उनीहरूको सम्पत्तिको हिस्सा लिन्छु। यदि उनीहरूले दिएनन् भने, म कानुनी बाटो अपनाउँछु। यो मेरो हक हो।" तर उसलाई थाहा थिएन कि उसको बुवाले पहिल्यै सबै कुराको बन्दोबस्त गरिसकेका थिए।
हर्का राम र देवी कुमारीले आफ्नो योजना कार्यान्वयनमा ल्याउन थाली सकेका थिए। उनीहरूले चितवनको एउटा सुन्दर ठाउँमा जमिन किने र त्यहाँ एउटा आलिशान घर बनाउन तर्पर सुरु गरे। यो घर उनीहरूको सपनाको प्रतिबिम्ब थियो, “सानो तर सुविधायुक्त कोठाहरू, फराकिलो आँगन, र वरिपरि हरियाली बगैंचा”। उनीहरूले आफ्नो सम्पत्तिको आधा हिस्सा दान गर्ने प्रक्रिया पनि सुरु गरे। चितवनका स्थानीय स्कूल र विद्यार्थीहरूलाई छात्रवृत्ति दिने उद्देश्यले एउटा कोष को स्थापना गरियो, जसको नाम राखियो "हर्का-देवी शैक्षिक कोष"। यो खबरले गाउँमा उनीहरूको सम्मान झनै बलियो बनाईरहेको थियो। मानिसहरू उनीहरूलाई उदार र निःस्वार्थ व्यक्तिको रूपमा हेर्न थाले।
यता अरुणले बुवाआमाको यो कदमको बारेमा थाहा पायो। उसले चितवनमा बनेको नयाँ घर र दानको कुरा सुनेर,उसको मन आगो झैँ बलिरहेको थियो। "यो त मेरो सम्पत्ति पनि हो, यसमा मेरो नि हक छ! उनीहरूले मलाई बेवास्ता गरेर कसरी यस्तो गर्न सक्छन्?" उसको मुख रिसले चुर भयो।
उसले राधिकालाई फोन गरेर सबै गुनासो पोख्यो। राधिकाले उसलाई उक्साउँदै भनिन्, "अरुण, तिमी चुप लागेर बस्नुहुन्न। यो तिम्रो हकको कुरा हो। तिमीले कानुनी लडाइँ लड्नुपर्छ।" राधिकाको कुराले अरुणको घमण्ड र लोभलाई झनै बलियो बनायो। उसले तुरुन्तै काठमाडौंको एक नामी वकिललाई भेट्यो र आफ्नो बुवाआमाविरुद्ध मुद्दा दायर गर्ने तयारी गर्यो।
अरुणको वकिलले उसलाई सम्पत्तिको हकबारे कानुनी आधार खोज्न सुझाव दियो। "तपाईं उनीहरूको एक्लो सन्तान हुनुहुन्छ। नेपालको कानुन अनुसार तपाईंको पनि त्यो सम्पतिमा हक लाग्छ। हामी यो मुद्दा जित्न सक्छौं," वकिलले आत्मविश्वासका साथ भन्यो। अरुणले यो सुनेर ढुक्क भयो र चितवन फर्कियो, तर यो पटक मायाको नाटक लगेर चाही होइन, आफ्नो "हक" दाबी गर्न। उसले बुवाआमालाई भेटेर भने, "तपाईंहरूले मलाई मेरो हिस्सा दिनुभएन भने, म अदालत जान्छु। यो मेरो अधिकार हो।"
हर्का रामले अरुणको कुरा सुनेर शान्त स्वरमा भने, "अरुण, हामीले तँलाई माया गरेर हुर्कायौं, पढायौं। तर तैंले हामीलाई पैसाको लागि मात्र मायाको नाटक गरिस। यो सम्पत्ति हाम्रो मेहनतको फल हो, र हामीले यसलाई जे गर्न चाहन्छौं, त्यो हाम्रो अधिकार हो। तँ जे गर्न चाहन्छस्, गर।" यो जवाफले अरुण अझै रिसायो। उसले सोच्यो, "अब म उनीहरूलाई पाठ सिकाउँछु।"
मुद्दा अदालतमा पुग्यो। अरुणले आफ्नो बुवाआमाले सम्पत्ति लुकाएको र उसलाई वञ्चित गरेको आरोप लगायो। तर हर्का राम र देवी कुमारी पहिल्यै तयार थिए। उनीहरूको वकिलले अदालतमा प्रमाण पेस गर्यो—४० वर्षअघिको लगानीको कागज, ट्रस्टको दस्तावेज, र दानको घोषणा। वकिलले भने, "यो सम्पत्ति हर्का राम र देवी कुमारीको व्यक्तिगत हो, र उनीहरूले आफ्नो इच्छाअनुसार प्रयोग गरेका छन्।यसमा, अरुणको कुनै कानुनी हक छैन।" अरुणको वकिलले जित्ने कोसिस गरे पनि, हर्का रामको त्यो दूरदर्शी योजनाले उसलाई कुनै मौका दिएन। अदालतले अरुणको मुद्दा खारेज गरिदियो।
यो हारले अरुणलाई ठूलो धक्का दियो। उसले सोचेको थियो कि उसको बुवाआमाले उसलाई माया गरेरै भए पनि केही हिस्सा दिनेछन्, तर उनीहरूको दृढ अडानले उसको घमण्ड चकनाचुर भयो। ऊ काठमाडौं फर्कियो, तर त्यहाँ पनि उसको जीवनमा नयाँ मोड आयो। राधिकाले उसको हारको कुरा सुनेपछि बिस्तारै टाढिन फैसला गरिन्। "अरुण, मलाई यस्तो मान्छेसँग सम्बन्ध राख्न मन छैन, जसले आफ्नो परिवारसँग लडाइँ गरेर पनि केही हासिल गर्न सकेन," उनले चिसो स्वरमा भनिन्। केही दिनमै राधिकाले अरुणलाई आफ्नो अपार्टमेन्टबाट पनि निकालिदिइन्।
अरुण एक्लो भयो। उसको जागिर राम्रो थियो, तर उसको मनमा भएको शून्यताले उसलाई सधैं पिरोलिरह्यो। ऊ बारम्बार चितवनको नयाँ घरको बारेमा सुन्थ्यो—हर्का राम र देवी कुमारीले बनाएको त्यो आलिशान महल, जहाँ उनीहरू खुसीसाथ बसिरहेका थिए। उनीहरूले गाउँका लागि स्कूल बनाए, अनाथ बालबालिकालाई सहयोग गरे, र आफ्नो जीवनको उत्तरार्धमा सच्चा सुखको अनुभव गरिरहेका थिए। तर अरुण आफ्नै घमण्ड र लोभले सबैबाट टाढा थियो।
एक दिन अरुणले हिम्मत जुटाएर चितवन गयो। ऊ बुवाआमाको नयाँ घरको गेटमा उभियो। घरको सुन्दरता र शान्त वातावरण देखेर उसको मनमा पश्चातापको भावना अहिरहेको थियो। उसले धेरै बेर गेटमा उभिसके पछि, ढोका ढकढकायो। देवी कुमारीले ढोका खोलिन् र छोरालाई देखेर एकछिन अडिइन्। "आमा, म फर्किएँ। मलाई माफ गर्नुहोस्," अरुणले आँखाभरि आँसु लिएर भावुक हुदै भन्यो। हर्का राम पनि बाहिर निस्किए र भने, "अरुण, हामीले तँलाई कहिल्यै घृणा गरेनौं। तर तैंले हामीलाई पैसाको लागि मात्र सम्झियौ। अब यदि तँ साँचो मनले फर्किएको छस् भने, हाम्रो ढोका तेरो लागि खुला छ। तर यो सम्पत्तिको आशा चाही न राख्नु।"
अरुणले टाउको निहुरायो। उसले बुझ्यो कि उसले आफ्नो घमण्ड र लोभको कारण सबै गुमाएको छ। अब उसको अगाडि एउटा नयाँ बाटो थियो—आफ्नो गल्ती सुधार्ने र साँचो परिवारको मायामा रमाउने।
अरुण आफ्नो बुवाआमाको घरको ढोकामा उभिएर, जीवनको सबैभन्दा कठिन क्षणको सामना गरिरहेको थियो। उसको आँखा आँसुले भरिएका थिए, तर यो पटक ती आँसु नक्कली भरि थिएनन्। उसको मनमा साँचो पश्चातापको भावना जागिरहेको थियो। उसले आफ्नो घमण्ड र लोभले उसलाई कहाँ पुर्यायो भन्ने कुरा स्पष्ट भाबले देखिरहेको थियो। हर्का राम र देवी कुमारीले उसलाई भित्र बोलाए, तर उनीहरूको स्वरमा पहिलेजस्तो न्यानोपन भने थिएन। उनीहरूले छोरालाई माया गर्थे, तर उनीहरूले उसको नियतलाई पनि बिर्सेका थिएनन्।
"अरुण, तँ यहाँ किन आएको होस्? फेरि कुनै नयाँ खेल खेल्न?" हर्का रामले गम्भीर स्वरमा सोधे। अरुणले टाउको निहुराएर भन्यो, "बुवा, म गलत थिएँ। मैले तपाईंहरूको माया र त्यागलाई कहिल्यै बुझ्न सकिन। मैले पैसा र प्रतिष्ठालाई सबथोक ठानें, तर आज मसँग केही छैन। मलाई मेरो गल्तीको लागि माफ गरिदिनुहोस्। म यहाँ सम्पत्तिको आशा लिएर आएको होइन, केवल तपाईंहरूको माया फेरि पाउन आएको हुँ।" यो सुनेर देवी कुमारीको मन पग्लियो। उनले अरुणको काँधमा हात राखेर भनिन्, "छोरा, हामीले तँलाई सधैं माफ गरेकै थियौं। तर तैंले हामीलाई जहिलै ठूलो पीडा दिइस। यदि तँ साँच्चै परिवर्तन भएको छस् भने, हामी तँलाई फेरि स्वीकार्छौं।"
हर्का रामले भने चुपचाप बसेर अरुणलाई हेरिराखे। उनको मनमा अझै शंकाको भाब बाँकी थियो। उनले भने, "अरुण, माया र विश्वास कमाउन समय लाग्छ। तैंले हामीलाई छोडेर गएको दिनदेखि हामीले धेरै कुरा भोग्यौं। अब तँ यहाँ बस्न चाहन्छस् भने, आफ्नो कर्मले हामीलाई विश्वास दिलाउनुपर्छ। हामी तँलाई यहाँ राख्छौं, तर यो घर र सम्पत्तिको कुनै हिस्सा तँलाई दिइने छैन। यो हाम्रो अन्तिम निर्णय हो।" अरुणले यो कुरा स्वीकार गर्यो। उसलाई थाहा थियो कि उसले योभन्दा बढी आशा गर्नु व्यर्थ छ।
अरुण चितवनमै बस्न थाल्यो। उसले आफ्नो काठमाडौंको जागिर छोडेर स्थानीय स्तरमा चार्टर्ड एकाउन्टेन्टको काम सुरु गर्यो। उसको पहिलो उद्देश्य थियो—बुवाआमाको विश्वास फेरि जित्नु। उसले उनीहरूको नयाँ घरको हिसाब-किताब राख्न थाल्यो, उनीहरूले स्थापना गरेको शैक्षिक कोषको व्यवस्थापनमा सहयोग गर्न थाल्यो। उसले गाउँका गरिब विद्यार्थीहरूलाई निःशुल्क पढाउन पनि सुरु गर्यो। बिस्तारै उसको व्यवहारमा परिवर्तन देखिन थालेको थियो। गाउँलेहरूले उसलाई पहिलाको घमण्डी अरुणको रूपमा होइन, एक परिवर्तित र सहयोगी व्यक्तिको रूपमा हेर्न थाले।
यता हर्का राम र देवी कुमारीले छोराको यो परिवर्तनलाई नजिकबाट नियालिरहेका थिए। उनीहरू खुसी थिए, तर उनीहरूको मनमा अझै पनि पुरानो घाउको पीडा बाँकी थियो। एक दिन साँझ हर्का रामले अरुणलाई बोलाएर भने, "अरुण, तैंले हामीलाई धोका दिएको समय हामीले धेरै रात आँसु बगाउन पर्यो। तर आज तँ यहाँ फर्किएर हामीलाई सहयोग गरिरहेको देख्दा हामीलाई मनको शान्ति मिलेको छ। हामी तँलाई पूर्ण रूपमा माफ गर्छौं, तर यो सम्पत्ति हाम्रो जीवनको अन्तिम दिनसम्म हाम्रै नाममा रहनेछ। हाम्रो मृत्युपछि यो सबै चितवनको विकास र शिक्षाको लागि दानमा जानेछ। तँ यो कुरा स्वीकार गर्न सक्छस् भने, हामी सधैं तँसँगै हुनेछौं।"
अरुणले यो सुनेर टाउको हल्लायो। "बुवा, मलाई अब पैसाको घमण्ड र लोभ छैन। मैले तपाईंहरूको माया गुमाएर त्यसको मूल्य बुझी सकेको छु। म यहाँ तपाईंहरूसँगै बाँच्न चाहन्छु, र यो गाउँको सेवा गर्न चाहन्छु।" यो जवाफले हर्का राम र देवी कुमारीको मन ढुक्क भयो। उनीहरूले छोरालाई अँगालो हाले, र पहिलोपटक तीनै जनाको परिवार फेरि एकजुट भएको अनुभव भयो।
समय विद्धो क्रममा थियो। चितवनमा हर्का राम र देवी कुमारीको घर अब केवल एक भौतिक संरचना मात्र थिएन, यो गाउँको गर्वको प्रतीक बन्यो। उनीहरूले बनाएको शैक्षिक कोषले सयौं विद्यार्थीहरूलाई पढ्ने अवसर दियो। अरुणले पनि आफ्नो जीवनलाई नयाँ दिशा दियो। उसले आफ्नो सीप र ज्ञानले गाउँको आर्थिक विकासमा योगदान पुर्यायो। उसले स्थानीय व्यवसायीहरूलाई हिसाब-किताब र लगानीको सल्लाह दिन थाल्यो, जसले गाउँको अर्थतन्त्रमा सुधार ल्यायो।
तर यो सुखद क्षण सधैं रहने क्रममा रहेन। एक दिन हर्का रामको स्वास्थ्य बिग्रियो। उनी लामो समयदेखि मधुमेहबाट पीडित थिए, र उमेरले पनि साथ छोड्दै थियो। डाक्टरले भने, "उहाँको अवस्था गम्भीर छ। अब धेरै समय बाँकी छैन।" यो खबरले अरुण र देवी कुमारीलाई ठूलो धक्का लाग्यो। अरुणले बुवाको हेरचाहमा कुनै कसर बाँकी राखेन। उसले आफ्नो सबै काम छोडेर हर्का रामको छेउमा बस्यो, उनको औषधि र खानपानको ख्याल राख्यो।
एक रात हर्का रामले अरुणलाई नजिक बोलाए। उनको स्वर कमजोर थियो, तर आँखामा चमक बाँकी थियो। "अरुण, मलाई थाहा छ, मैले तँलाई धेरै कठोर व्यवहार गरें। तर यो सब तेरो भलाइको लागि थियो। आज म ढुक्क भएर जान सक्छु, किनकि तँ फेरि हाम्रो छोरा बनिस्। यो घर र हाम्रो सपना तैले जोगाइराख्नु," उनले भने। अरुणले बुवाको हात समातेर रोइरह्यो। त्यही रात हर्का रामले अन्तिम सास फेरे।
हर्का रामको मृत्युले अरुण र देवी कुमारीलाई गहिरो शोकमा डुबायो। तर उनीहरूले हर्का रामको इच्छालाई सम्मान गरे। अरुणले आफ्नो जीवनलाई बुवाआमाको सपना पूरा गर्न समर्पित गर्यो। उसले आफ्नो लोभ र घमण्डको मूल्य बुझिसकेको थियो, र अब उसको जीवनको एकमात्र उद्देश्य थियो—साँचो माया र परिवारको महत्वलाई कहिल्यै नबिर्सी अगाडी बढ्ने।
हर्का रामको मृत्युपछि चितवनको त्यो आलिशान घरमा एउटा शून्यता छायो। देवी कुमारी र अरुणले आफ्नो जीवनको सबैभन्दा ठूलो आधार गुमाएको महसुस गरे। हर्का रामको देहान्तको शोकमा गाउँभरिका मानिसहरू उनीहरूको घरमा श्रद्धाञ्जली दिन आए। उनीहरूले हर्का रामलाई एक उदार र दूरदर्शी व्यक्तिको रूपमा सम्झिए, जसले आफ्नो सम्पत्तिलाई आफ्नो परिवारको लागि मात्र होइन, समुदायको उत्थानका लागि पनि प्रयोग गरे। अरुणले बुवाको यो विरासतलाई देखेर गर्व महसुस गर्यो, तर साथै उसको काँधमा ठूलो जिम्मेवारी पनि थपिएको थियो।
देवी कुमारीले हर्का रामको मृत्युपछि आफूलाई सम्हाल्न निकै कोसिस गरिन्। उनी बिहान सबेरै उठ्थिन्, घरको आँगनमा बस्थिन् र हर्का रामले रुचाएको फूलको बोटमा पानी हाल्थिन्। उनको दिनचर्या साधारण थियो, तर उनको मनमा ठूलो पीडा लुकेको थियो, जो उनीलाई बाहेक कसैलाई महसुस हुन सक्नि थिएन। अरुणले आमाको यो अवस्था देखेर उनलाई साथ दिन हरदम कोसिस गर्थ्यो। उसले आफ्नो कामको व्यस्तता बीच पनि हरेक साँझ देवी कुमारीसँग बसेर पुराना कुराहरू सम्झिनी गर्थियो। "आमा, बुवाले सधैं तपाईंको हाँसोको कुरा गर्नुहुन्थ्यो। उहाँ भन्नुहुन्थ्यो, ‘देवीको हाँसो संगै मेरो दिनहरु सुरु हुन्छ,’" अरुणले एक दिन हाँस्दै भन्यो। यो सुनेर देवी कुमारीको ओठमा हल्का मुस्कान आयो, तर उनको आँखा रसाइरहेका थिए।
अरुणले बुवाको सपनालाई जोगाउन आफ्नो जीवन समर्पित गर्यो। उसले "हर्का-देवी शैक्षिक कोष" लाई अझ विस्तार गर्यो। उसले गाउँका युवाहरूलाई व्यवसाय सम्बन्धी तालिम दिन सुरु गर्यो, जसले उनीहरूलाई आत्मनिर्भर बनाउन सहयोग पुर्याउँथ्यो। उसको यो कामले चितवनमा सानो क्रान्ति ल्यायो। गाउँलेहरूले उसलाई "हर्का रामको छोरा" भनेर चिन्न थाले, तर यो पटक यो उपनाममा गर्वको भाव थियो, लाजको होइन। अरुणले यो परिवर्तनलाई मनभरि अनुभव गर्यो। उसले सोच्यो, "मैले यो सम्मान कमाउन धेरै गुमाउनुपर्यो, तर यो मेरो बुवाको साँचो उपहार हो।"
एक दिन अरुणलाई काठमाडौंबाट एउटा चिठी आयो। यो राधिकाको तर्फबाट थियो। चिठीमा लेखिएको थियो, "अरुण, मैले तिमीलाई गलत बुझें। तिमीले आफ्नो जीवनमा गरेको परिवर्तनको बारेमा धरै सुनें। मलाई पछुतो छ कि मैले तिमीलाई त्यो बेला साथ दिइनँ। यदि तिमीले मलाई माफ गर्न सक्छौ भने, म तिमीलाई भेट्न चाहन्छु।" यो चिठी पढेर अरुणको मनमा मिश्रित भावना आयो। उसले राधिकाको स्वार्थी व्यवहार सम्झियो, तर साथै उसले आफ्नो गल्तीहरु पनि बिर्सेको थिएन। उसले चिठीको जवाफमा लेख्यो, "राधिका, मैले तिमीलाई माफ गरिसकें। तर मेरो जीवन अब चितवन र चितवन बासीको लागि महत्व छ, मेरो परिवार र गाउँको सेवामा। तिमी यहाँ आउन सक्छौ भने, हाम्रो भेट हुन सक्छ। तर म अब काठमाडौं फर्किंदिनँ।"
राधिकाले अरुणको जवाफ पढिन् र चितवन जाने निर्णय गरिन्। जब उनी अरुणको घर पुगिन्, उनले त्यहाँको वातावरण देखेर छक्क परेर एकछिन हेरी मात्र रहिन। यो काठमाडौंको आलिशान अपार्टमेन्ट जस्तो थिएन, तर यहाँको शान्ति र सादगीले उनको मन छोयो। अरुणले उनलाई स्वागत गर्यो, र उनीहरूले लामो समयपछि खुलेर कुरा गरे। राधिकाले आफ्नो गल्ती स्वीकार गरिन् र भनिन्, "अरुण, मैले तिमीलाई पैसा र सफलताको लागि मात्र माया गरेको थिएँ। तर आज तिमीले जे गरिरहेका छौ, त्यसले मलाई साँचो मायाको अर्थ बुझायो। म यहाँ तिमीसँगै बस्न चाहन्छु, यदि तिमीले मलाई मौका दिन्छौ भने।"
अरुणले यो प्रस्ताव सुनेर सोचमग्न भयो। उसले राधिकालाई माफ गरेको थियो, तर उनको विश्वास फेरि कमाउन समय लाग्ने कुरा उसले बुझिसकेको थियो। उसले भन्यो, "राधिका, म यहाँ मेरो आमासँग र गाउँको सेवामा बाँचिरहेको छु। यदि तिमी साँचो मनले यहाँ बस्न चाहन्छौ भने, तिमीलाई स्वागत छ। तर यो जीवन तिमीले सोचे जस्तो सजिलो छैन।" राधिकाले यो कुरा स्वीकार गरिन् र चितवनमै बस्ने निर्णय गरिन्। उनले अरुणको काममा सहयोग गर्न थालिन्, र बिस्तारै उनको व्यवहारमा पनि परिवर्तन देखिदै थियो।
समयसँगै देवी कुमारीको स्वास्थ्य पनि कमजोर हुँदै गयो। उनी हर्का रामको बिछोड सहन नसकेर बिस्तारै कमजोर बन्दै थिइन्। एक दिन उनले अरुण र राधिकालाई बोलाएर भनिन्, "अरुण, मलाई थाहा छ, मेरो समय अब धेरै छैन। तर म ढुक्क छु कि तैंले हाम्रो सपना जोगाइराख्नेछस्। राधिका, तिमीले पनि यो परिवारको हिस्सा बन्ने कोसिस गरेकी छौ, त्यसको लागि म तिमीलाई धन्यवाद दिन्छु। मेरो अन्तिम इच्छा छ—यो घर र हाम्रो कोष सधैं गाउँको भलाइको लागि मात्र प्रयोग होस्।" यो सुनेर अरुण र राधिकाको आँखा आसुले भरिए।
केही महिनापछि देवी कुमारीको पनि देहान्त भयो। उनको मृत्युले अरुणलाई फेरि एक्लो बनायो, तर यो पटक उसले हिम्मत हारेन। उसले बुवाआमाको सपनालाई जीवित राख्न राधिकासँग मिलेर काम गर्न थाल्यो। उनीहरूले हर्का राम र देवी कुमारीको सम्झनामा एउटा स्मृति उद्यान बनाए, जहाँ गाउँलेहरू बसेर शान्तिको अनुभव गर्न सक्थे। अरुणले आफ्नो जीवनको हरेक पललाई चितवनको विकास र आफ्नो बुवाआमाको सम्मानमा समर्पित गर्यो।
अरुणको लोभ र घमण्डको यात्राले उसलाई धेरै कुराहरु सिकायो। उसले पैसा र प्रतिष्ठाको पछि लाग्दा गुमाएको परिवारको माया फेरि फर्कायो, र यो पटक उसले त्यसको साँचो मूल्य बुझ्यो। चितवनको त्यो घर अब केवल एक संरचना थिएन, यो एउटा कथाको प्रतीक बन्यो—कर्म, माया, त्याग र साँचो धनको कथा।